Pierwsze filmy, jakie nakręcono w Japonii, nie powstały z myślą o widowni krajowej, lecz widzach europejskich, głodnych nowinek i widoków z odległych krain. Zrealizował je François-Constant Girel, francuski operator, który został wysłany do Japonii przez braci Lumière, by pomógł Katsutarō Inabacie – importerowi pierwszych kinematografów – w organizacji pokazów, jednocześnie kontrolując, czy do Francji trafia zakontraktowane 60 procent wpływów z projekcji. Przy okazji miał on kręcić krótkie filmowe widokówki, ukazujące życie w Japonii, które po jego powrocie do Europy byłyby tam wyświetlane.
W katalogu firmy braci Lumière znalazły się ostatecznie 33 filmy z widokami Japonii. Większość z nich, w odpowiedzi na oczekiwanie widzów, przedstawiała Japonię egzotyczną – tańce gejsz, aktorów kabuki, pokazy szermierki czy procesję sintoistyczną – kilka prezentowało jednak bardziej nowoczesne oblicze kraju.
W czasie pobytu w Japonii, trwającego od stycznia do grudnia 1897 roku, Girel nakręcił 18 filmów, a przynajmniej tyle prezentowało poziom wystarczający, by znaleźć się w ofercie Lumière et Cie. W kwietniu 1898 roku, Tsunekichi Shibata, pracujący wówczas w departamencie fotograficznym sklepu Mitsukoshi, zrealizował na zlecenie Francuzów kolejne pięć filmów. Co ciekawe: wszystkie z nich były scenkami ulicznymi, nie wygrywającymi egzotycznych aspektów Japonii. W październiku 1898 roku do Japonii przybył Gabriel Veyre, który miał wypełnić wakat powstał po wyjeździe Girela. Zanim sam opuścił kraj w kwietniu 1899 roku, nakręcił 10 filmów, z których większość przedstawiała gejsze.
Poniżej prezentuję kadry z wszystkich 33 filmowych widokówek z Japonii, jakie znalazły się w katalogu firmy braci Lumière, wraz z ich numerem katalogowym. Część z nich opatrzona jest komentarzami dotyczącymi miejsca realizacji filmu, ich tematu i pojawiających się w nich osób. Obok tytułu każdego z nich znajduje się ich numer katalogowy.
François-Constant Girel (1873-1952)
Japońska kolacja (Dîner japonais) [N° 733]
Film nakręcony w Kioto.
Rodzinny posiłek (Repas en famille) [N° 734]
Film nakręcony w Kioto. Od prawej strony Katsutarō Inabata, jego córki Kikuko i Mari, jego bratanica Natsu i służąca rodziny.
Film nakręcony na dworcu kolejowym w Nagoi.
Rozładunek w porcie (Déchargement dans un port) [N° 736]
Film nakręcony w porcie w Jokohamie.
Film nakręcony na moście Shijō w Kioto.
Procesja sintoistyczna (Procession shintoïste) [N° 739]
Ainowie z wyspy Yeso (Les Aïnos à Yeso, I) [N° 741]
Film nakręcony październiku na Hokkaido, przedstawiający tradycyny taniec w wykonaniu czterech mężczyzn.
Ainowie z wyspy Yeso (Les Aïnos à Yeso, II) [N° 742]
Film nakręcony październiku na Hokkaido, przedstawiający tradycyjny taniec w wykonaniu kobiet.
Japoński pojedynek (Lutteurs japonais) [N° 925]
Film nakręcony w Kioto.
Japońska szermierka (Escrime au sabre japonais) [N° 926]
Film nakręcony w Kioto. Przedstawia rozgrzewkę przed treningiem kenjutsu.
Scena w japońskim teatrze (Une scène au théâtre japonais) [N° 975]
Film nakręcony w maju w Osace, przedstawiający aktorów kabuki wykonujących danmari.
Aktorzy japońscy: Ćwiczenia z peruką (Acteurs japonais: Exercice de la perruque) [N° 977]
Ganjirō Nakamura wykonuje lwi taniec zaadaptowany do kabuki ze sztuki nō Kamienny most (Shakkyō).
Tancerki: Taniec z wachlarzami (Danseuses: La danse des éventails) [N° 979]
Kram sintoistyczny (Sortie d’un temple shintoïste) [N° 980]
Film nakręcony przed kramem Yasaka w Kioto.
Tsunekichi Shibata (1850-1929)
Ulica w Tokio (Une rue à Tokyo, I) [N° 981]
Film nakręcony w pobliżu Pałacu Cesarskiego.
Ulica w Tokio (Une rue à Tokyo, II) [N° 982]
Aleja w Tokio (Une avenue à Tokyo) [N° 983]
Plac w Tokio (Une place publique à Tokyo) [N° 984]
Film nakręcony przed ówczesnym głównym terminalem kolejowym w Shinbashi.
Gabriel Veyre (1871-1936)
Taniec japoński: Harusame (Danse japonaise: Harusame) [N° 1022]
Taniec japoński: Gejsze w rikszy (Danse japonaise: Geishas en jinrikisha) [N° 1023]
Taniec japoński: Jinku (Danse japonaise: Jinku) [N° 1024]
Taniec japoński: Gocho Garama (Danse japonaise: Gocho Garama) [N° 1025]
Japońska toaleta (Japonaise faisant sa toilette) [N° 1027]
Powrót z wyścigów (Retour des courses) [N° 1028]
Zbiory ryżu (Récolte du riz) [N° 1029]
Mężczyzna nawadniający pole ryżowe (Moulin à homme pour l’arrosage des rizières) [N° 1030]
Tekst pochodzi z 2015 roku.
O filmach zrealizowanych w Japonii na zlecenie braci Lumière piszę szerzej w artykule Obraz(y) Japonii w filmach z katalogu Lumière et Cie, który ukazał się w 2017 roku w czasopiśmie „Znaczenia”.