Na początku drugiej dekady XX wieku większość kinoteatrów działających w Japonii mieściła się w głównych miastach regionów Kansai i Kantō – Kioto, Osace, Kobe, Jokohamie, przede wszystkim jednak w Tokio. To właśnie tam działały wszystkie ówczesne kina premierowe, tam też po raz pierwszy wyświetlano wszystkie filmy wyprodukowane w Japonii i większość nagrań sprowadzonych zza granicy. W samym Tokio kinoteatry zaś były skupione przede wszystkim w Asakusie. Na przestrzeni kilku lat Asakusa przekształciła się z największego centrum rozrywkowego w Japonii w jej centrum filmowe, określane mianem „Dzielnicy filmowej” (Eiga-gai).

Jeśli ciekawi Was, jak funkcjonowały wówczas kinoteatry w Asakusie, mam dla Was poświęcony im wyimek z anglojęzycznej książki The Nightside of Japan autorstwa Taizō Fujimoto z 1915 roku.

***

Asakusa jest centrum przyjemności w Tokio. Ludzie każdego sortu – starzy i młodzi, wysoko i nisko urodzeni, mężczyźni i kobiety, bogaci i biedni – tłoczą się w parku dzień i noc. […] Najbardziej hałaśliwa i zatłoczona jest część, w której mieszczą się hale kinematograficzne.

Na frontowej ścianie hali możecie zobaczyć wielkie obrazy przedstawiające rodzaj filmów, jakie są w niej wyświetlane, a u wejścia trzech lub czterech mężczyzn zachęca gości: „Wejdźcie, wejdźcie! Mamy najnowsze, najwspanialsze filmy! Niedawno sprowadzone z Europy!”. Mężczyźni stojący przy innej hali krzyczą „U nas prezentowane są najnowsze [ruchome] fotografie ze sztuki w wykonaniu najlepszych tokijskich aktorów; film przedstawiający zemstę 47 roninów!”.

Bilety sprzedają w kasach w pobliżu wejścia do każdej hali dziewczęta ubrane w piękne uniformy, o ładnie umalowanych twarzach, przyjmujące gości z czarującym uśmiechem. Większość Japończyków, zwłaszcza kobiet, nosi na stopach geta (chodaki) zamiast półbutów i butów. Kiedy przekraczacie próg hali, musicie wręczyć bilety mężczyznom, którzy wydadzą wam zōri (parę słomianych pantofli) w miejsce waszych geta. Nie możecie zapomnieć odebrać od nich drewnianych tabliczek oznaczonych numerami lub innymi znakami – tabliczka stanowi kwit na wasze chodaki. Kiedy wchodzicie na wyższe piętro, wita was kolejna miła dziewczyna w uniformie, która prowadzi was na wasze miejsce. Hala jest pełna ludzi; wydaje się, że nie ma miejsca dla kolejnej osoby, ale przewodniczka znajduje wśród tłumu krzesło, na którym uprzejmie was usadawia.

Sceny filmowe pojawiają się na ekranie jedna za drugą, a każdą z nich wyjaśnia mówca [benshi – D.G.] we fraku lub wieczorowym płaszczu. Pomiędzy pokazami filmowymi odbywają się występy komików lub żonglerów. Po zakończeniu każdego filmu lub występu następuje antrakt, trwający od trzech do pięciu minut. Podczas tej przerwy między tłum wchodzą sprzedawcy pomarańczy, mleka, ciastek, kanapek etc., wykrzykując „Ktoś chce pomarańczę? Dobre ciastka! Świeżo przegotowane mleko!”, etc., etc.

Pokaz filmowy kończy się około północy i z hali wypływa tłum widzów. Gdzie się wówczas udają? Oczywiście, większość z nich wraca do domów, ale część – wśród nich młodzi mężczyźni – udaje się w głąb „mrocznych ulic” parku lub Yoshiwary, mieszczącej się w jego pobliżu dzielnicy licencjonowanej prostytucji.

***

***

Dane bibliograficzne: T. Fujimoto, The Nightside of Japan, T. Werner Laurie Ltd., London 1915, s. 1-2.