Włoskie imitacje zagranicznych przebojów filmowych

Zacznijmy od radykalnej tezy. Niemal każda kinematografia narodowa posiada segment produkcji eksploatacyjnej. Kinematografia włoska jest eksploatacyjna z definicji. Każda formuła gatunkowa, jaka wykształciła się na jej gruncie – peplum, spaghetti western, giallo, kino kanibalistyczne etc. – została przez nią wyciśnięta do ostatniego lira, a następne porzucona, zwykle bez jakichkolwiek prób jej rewitalizacji (spaghetti western stanowi na tym polu chlubny wyjątek).

U progu lat 80. nad włoskim przemysłem filmowym zawisło widmo kryzysu. Wypracowane wcześniej formuły gatunkowe wyczerpały się, bądź to przerodziły w niezamierzone autoparodie, jeszcze innym – jak choćby kinu kanibalistycznemu – nigdy nie udało się przerodzić w znaczący segment produkcji. Liry napływały coraz cieńszym strumieniem. Włoscy producenci stanęli przed koniecznością wypracowania nowego modelu produkcji filmowej umożliwiającego osiąganie sensownych zysków przy jednoczesnej minimalizacji kosztów.

Remedium na bolączki włoskiego przemysłu filmowego okazało się tworzenie lokalnych imitacji zagranicznych hitów. Imitacje te wyświetlane były zarówno w kraju, jak i za granicą. Choć filmy te nigdy nie osiągały wyników finansowych porównywalnych do tych, jakie stały się udziałem oryginałów, niski koszt ich produkcji i popularność tematu stanowiły gwarancję rentowności.

Włoski przemysł filmowy od dawna hołdował przekonaniu, że w jego ramach można kręcić to samo, co za granicą, tyle że w większych ilościach, szybciej i taniej. O ile jednak wcześniej transponował zagraniczne gatunki i konwencje, o tyle od końca lat 70. coraz częściej wydawał z siebie – mniej lub bardziej bezpośrednie – imitacje konkretnych tytułów.

Ostentacyjne podrabianie zagranicznych stanowiło trend, który utrzymał się w ramach niskobudżetowego segmentu włoskiej produkcji filmowej aż do początku lat 90. W ciągu kilkunastu lat na Półwyspie Apenińskim powstało przynajmniej kilkadziesiąt wariacji na temat Kina Nowej Przygody, kina postapokaliptycznego, heroic fantasy, horroru nurtu zombie i animal attack, Obcych, Predatora, Terminatora itd. itp.

Przyjrzyjmy się kilkunastu takim przypadkom. Bez zbędnych słów – niech przemówią plakaty.

**Szczęki (Jaws), 1977, Steven Spielberg.**

Ostatni rekin (L’ultimo squalo), 1981, Enzo G. Castellari (AKA: Great White; The Last Shark).

Plakat przeznaczony na rynek amerykański.

Alternatywny wzór plakatu na rynek amerykański.

Rekin: Czerwień w oceanie (Shark: Rosso nell’oceano), 1984, Lamberto Bava (AKA: Shark: Red on the Ocean; Monster Shark; Devil Fish).

Alternatywny wzór plakatu w wersji francuskojęzycznej (*Potwór z czerwonego oceanu*).

Gwiezdne wojny (Star Wars), 1977, George Lucas.

Gwiezdne potyczki poza trzecim wymiarem (Scontri stellari oltre la terza dimensione), 1978, Luigi Cozzi (AKA: Star Crash; Stella Star; The Adventures of Stella Star).

Plakat w oryginalnej wersji językowej. Warto zwrócić uwagę na nazwisko rzekomego reżysera– Lewis Coates.

Alternatywny wzór plakatu w wersji hiszpańskojęzycznej.

Humanoid (L’umanoide), 1979, Aldo Lado (AKA: The Humanoid).

Plakat w oryginalnej wersji językowej. Również w i tu reżyser ukrywa się pod brzmiącym amerykańsko pseudonimem.

Świt żywych trupów (Dawn of the Dead), 1978, George A. Romero.

Zombie 2 (Zombi 2), 1979, Lucio Fulci (AKA: Zombie; Zombie Flesh Eaters; Zombie Island).

Oryginalna wersja językowa plakatu (film Romero był ydystrybuowany we Włoszech jako *Zombi*).

Alternatywny wzór plakatu w oryginalnej wersji językowej.

Miasto żywych trupów (Paura nella città dei morti viventi), 1980, Lucio Fulci (AKA: City of the Living Dead; The Gates of Hell).

Alternatywna wersja plakatu w wersji anglojęzycznej.

Anglojęzyczna wersja plakatu z alternatywnym tytułem.

Wirus: Piekło żywych trupów (Virus: l’inferno dei morti viventi), 1980, Bruno Mattei (AKA: Virus: Hell of the Living Dead; Hell of the Living Dead; Night of the Zombies).

Wojownicy (The Warriors), 1979, Walter Hill.

Włoska wersja plakatu. Tytuł *Wojownicy nocy* nawiązuje zarówno do tytułu oryginału, jak i jego hasła reklamowego).

Wojownicy Bronksu (1990: I guerrieri del Bronx), 1983, Enzo G. Castellari (AKA: The Bronx Warriors; 1990: The Bronx Warriors).

Alternatywna wersja plakatu na rynek amerykański.

Obcy: Ósmy pasażer Nostromo (Alien), 1979, Ridley Scott.

Skażenie (Contamination), 1980, Luigi Cozzi (AKA: Alien Contamination).

Obcy z głębi (Alien degli abissi), 1989, Antonio Margheriti (AKA: Alien from the Deep).

Ucieczka z Nowego Jorku (Escape from New York), 1981, John Carpenter.

Alternatywny wzór plakatu w wersji włoskojęzycznej.

Ucieczka z Bronksu (Fuga dal Bronx), 1983, Enzo G. Casterlari (AKA: Escape from Bronx; Bronx Warriors 2: Escape from Bronx).

Alternatywny wzór plakatu w wersji francuskojęzycznej. Francuski tytuł nie nawiązywał do *Ucieczki z Nowego Jorku*.

2019: Po upadku Nowego Jorku (2019: Dopo la caduta di New York), 1983, Sergio Martino (AKA: 2019: After the Fall of New York; Ater the Fall of New York).

Alternatywny wzór plakatu w wersji francuskojęzycznej.

Mad Max 2, 1981, George Miller (AKA: The Road Warrior; Mad Max 2: The Road Warrior).

Plakat w wersji na rynek amerykański. Film wyświetlano w USA pod tytułem *Wojownik szos* (*The Road Warrior*).

Nowi barbarzyńcy (I nuovi barbari), 1983, Enzo G. Castellari (AKA: The New Barbarians; Warriors of the Wasteland).

Eksterminatorzy roku 3000 (Gli sterminatori dell’anno 3000), 1983, Giuliano Carnimeo (AKA: Exterminators of the Year 3000; Exterminators in the Year 3000; Death Warriors)